Abstrakt
Detyrimet civile për shpërblim të dëmit lindin sikurse nga shkaktimi i dëmit, poashtu edhe nga shkelja e kontratës. Shpërblimi i dëmit mund të bëhet ose duke kthyer situatën në gjendjen e para shkaktimit të dëmit, ose duke kompensuar atë me para. Shpërblimi i dëmit material jepet në të gjitha rastet kur dëmtohen vlerat pasurore, megjithatë edhe në rast të cënimit të vlerave personale, sikurse gjatë shkaktimit të vdekjes apo lëndimeve trupore, gjykata mund të caktoj shpërblim të dëmit material.
Rregullat juridike civile për shpërblimin e dëmit, përveç se në dispozitat e ligjit për marrëdhënie të detyrimeve të Maqedonisë, i hasim edhe në dispozitat tjera normative. Me rastin e shkaktimit të dëmit, si rregull për subjektin përgjegjës lind detyrimi për shpërblimin e demit. Kurse, për palën të cilës i është cënuar një e drejtë e karakterit pasuror apo personal, gjithmonë lind e drejta për të kërkuar riparimin e situatës së krijuar apo shpërblimin e dëmit. Shpërblimit të dëmit si rregull i paraprinë fakti i shkaktimit të dëmit. Dëmi mund të shkaktohet nga njerëzit, si edhe nga sendet e rrezikshme dhe veprimtaritë e rrezikshme. Shkaktuesi i dëmit përgjigjet ose në bazë të rregullave të përgjegjësisë subjektive, ose në bazë të rregullave të përgjegjësisë pa faj, objektive. Në rast të lindjes së përgjegjësisë subjektive, autori i dëmit duhet të ketë aftësi deliktore, të ketë faj dhe veprimi i tij të jetë në kundërshtim me rregullativën ligjore. Kurse te përgjegjësia objektive, duhet që dëmi të shkaktohet nga përdorimi i sendeve të rrezikshme apo veprimtarive të rrezikshme.
E drejta për shpërblim të dëmit realizohet kryesisht në procedurë gjyqësore. Procedura inicohet vetëm me anë të parashtrimit të padisë nga i dëmtuari, me të cilën paraqitet kërkesa konkrete në pikëpamje të shpërblimit të dëmit, faktet ku mbështetet kërkesa, provat dhe vlera e kontestit.
Fjalë kyçe: dëmi, shpërblim i dëmit, përgjegjësi civile, subjekti përgjegjës